Vitamin D Artıqlığı Təhlükəlidirmi?
Vitamin D, orqanizmin sağlamlığı üçün əhəmiyyətli bir mikroelementdir və kalsium ilə fosfor metabolizmasını tənzimləyərək sümük sağlamlığını qorumağa kömək edir. Bununla yanaşı, vitamin D immun sisteminin düzgün işləməsinə dəstək verir və bir çox metabolik proseslərdə mühüm rol oynayır. Lakin, hər bir vitaminin orqanizmə lazım olan miqdardan çox qəbul edilməsi müəyyən sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Vitamin D artıqlığı da bu cür hallardan biridir və ciddi fəsadlara yol aça bilər.
Vitamin D Artıqlığının Nəticələri
Vitamin D-nin orqanizmdəki artığı, əsasən onun aktiv formasının (1,25-dihidroksivitamin D) həddindən artıq yüksəlməsi ilə nəticələnir. Bu vəziyyət, “hipervitaminoz D” və ya vitamin D artıqlığı olaraq adlandırılır və ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər. Vitamin D-nin artması, qanda kalsium səviyyəsinin yüksəlməsinə (hiperkalsemiya) səbəb olur, bu da bədənin bir çox orqanında fəsadlara yol açar.
1. Hiperkalsemiya və Böyrək Problemləri
Vitamin D artıqlığı, xüsusilə böyrəklər üzərində mənfi təsir göstərə bilər. Kalsium səviyyəsinin yüksəlməsi böyrəklərdə daşların yaranmasına və böyrək funksiyalarının pozulmasına səbəb ola bilər. Böyrəklərdə kalsiumun yığılması, böyrək çatışmazlığı və böyrək daşı əmələ gəlməsi riskini artırır. Hiperkalsemiya həmçinin ürək ritmini pozaraq ciddi kardiovaskulyar problemlərə yol aça bilər.
2. Həzm Sistemi Üzərində Təsiri
Vitamin D artıqlığı, həzm sistemində də bəzi problemlərə səbəb ola bilər. Yüksək kalsium səviyyələri, bağırsaqlarda normadan artıq maye udulmasına gətirib çıxara bilər. Bu da bağırsaqlarda sıxlıq, qəbizlik və həzm çətinliklərinə səbəb olur. Eyni zamanda, orqanizm artıq kalsiumu udaraq bu həddən artıq miqdarı bədənə saxlaya bilər, bu da mədə-bağırsaq problemlərinə yol açar.
3. Əzələ və Sinir Sistemi Pozulmaları
Yüksək vitamin D səviyyələri əzələ zəifliyinə, yorğunluğa və əzələ ağrılarına səbəb ola bilər. Həmçinin, kalsiumun yüksək səviyyəsi sinir sistemi üzərində təsir edərək qarışıqlıq, baş ağrıları, depressiya və narahatlıq hissi yarada bilər. Sinir sistemindəki bu dəyişikliklər ciddi psixoloji və fiziki sağlamlıq problemlərinə yol açır.
4. Damar və Ürək Problemləri
Kalsiumun yüksək səviyyəsi damarların sərtləşməsinə, ateroskleroz (damarların daralması və sərtləşməsi) riskinin artmasına səbəb ola bilər. Bununla yanaşı, ürək-damar xəstəlikləri, yüksək təzyiq və ürək çatışmazlığı kimi problemlər də vitamin D artıqlığının nəticəsi olaraq inkişaf edə bilər. Hiperkalsemiya səbəbindən damarlar və ürək toxumaları daha sərt və zəif ola bilər, bu da ürək problemlərinin inkişafına səbəb olur.
5. Sümük Sağlamlığına Təsiri
Qarışıq bir vəziyyət olan vitamin D artıqlığı, bəzən sümük zədələnmələrinə də səbəb ola bilər. Aşağı kalsium səviyyəsi ilə əlaqəli osteoporoz riski artsa da, çox yüksək vitamin D səviyyəsi sümük quruluşunu da poza bilər. Bu vəziyyətdə, sümük mineral sıxlığının azalması, sümük qırıqlarının artması və ümumi sümük sağlamlığının pisləşməsi ehtimalı mövcuddur.
Vitamin D Artıqlığının Yaranma Səbəbləri
Vitamin D artıqlığı, əsasən vitamin D əlavələrinin yüksək dozada qəbul edilməsi nəticəsində yaranır. İnsanlar, təbii şəkildə günəş işığından və qidalandırıcı qidalardan vitamin D aldıqda, orqanizm bu vitaminin tələbatını təmin edir və həddindən artıq miqdarının yaranmasına az səbəb olur. Lakin, vitamin D əlavələrini nəzarətsiz şəkildə qəbul edən və ya həkim məsləhəti olmadan yüksək dozalarla müalicə olunan insanlar bu vəziyyətlə üzləşə bilərlər.
Bundan başqa, bəzi xəstəliklər və orqanizmin müəyyən fizioloji vəziyyətləri də vitamin D-nin artmasına yol aça bilər. Məsələn, böyrək funksiyası pozulmuş şəxslərdə vitamin D-nin həddindən artıq miqdarı bədənə yığılmağa başlaya bilər, çünki böyrəklər bu vitaminin parçalanmasında və aktiv formasına çevrilməsində zəif fəaliyyət göstərir.
Vitamin D Artıqlığının Diaqnozu və Müalicəsi
Vitamin D artıqlığının diaqnozu, qan testləri ilə qanda kalsium səviyyəsinin və vitamin D-nin aktiv formasının ölçülməsi ilə qoyulur. Vitamin D-nin artan səviyyələri ilə müşahidə edilən hiperkalsemiya əlamətləri müalicə olunmazsa, ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər. Müalicə, vitamin D əlavələrinin dayandırılması və hiperkalsemiya ilə əlaqəli simptomların müalicəsi ilə həyata keçirilir.
Bundan əlavə, artan kalsium səviyyələrini azaltmaq üçün xüsusi diet və medikamentoz müalicə, məsələn, diüretiklər və kortikosteroidlər tətbiq oluna bilər. Bəzi hallarda, daha ciddi vəziyyətlərdə xəstəxanada müalicə tələb oluna bilər.
Nəticə
Vitamin D artıqlığı orqanizm üçün təhlükəli ola bilər və bir sıra ciddi fəsadlara yol açır. Hiperkalsemiya, böyrək problemləri, həzm sistemi pozuntuları, əzələ zəifliyi, sinir sisteminin pozulması və ürək-damar xəstəlikləri kimi problemlər vitamin D-nin yüksək səviyyələri ilə əlaqələndirilir. Bu səbəbdən, vitamin D əlavələri yalnız həkim nəzarəti altında və düzgün dozada qəbul edilməli, özbaşına yüksək dozaların istifadəsindən çəkinilməlidir. Vitamin D artıqlığının qarşısını almaq üçün müntəzəm olaraq qan testi etmək və düzgün qidalanma ilə vitamin D ehtiyacını qarşılamaq vacibdir.